Tylko wykształcenie?

Czy (...) w całym procesie wychowania, w szczególności szkolnego, nie nastąpiło jednostronne przesunięcie w kierunku samego wykształcenia? Czy przy takim układzie proporcji oraz przy systematycznym wzroście wykształcenia, które odnosi się do rzeczy posiadanych przez człowieka, nie zostaje coraz bardziej przesłonięty sam człowiek? Byłaby to całkowita alienacja wychowania: zamiast pracować na rzecz tego, kim człowiek powinien "być", pracowałoby ono tylko na rzecz tego, czym może się wykazać w dziedzinie "ma", "posiada". Dalszy krok tej alienacji - to przyzwyczaić człowieka, że jest przedmiotem wielorakiej manipulacji: czy to manipulacji ideologicznej, czy politycznej za pośrednictwem środków opinii publicznej; manipulacji ze strony monopolu czy kontroli sił ekonomicznych lub władzy politycznej przy pomocy środków przekazu informacji - odebrać mu w końcu podmiotowość i "nauczyć" życia jako także swoistej manipulacji samym sobą."

Przemówienie wygłoszone w siedzibie UNESCO - Paryż, 2 czerwca 1980